تفاوت سولانا و اتریوم؛ کدام بهتر است؟

تا به حال عبارت قاتل اتریوم (Ethereum Killer) به گوشتان خورده است؟ این اصطلاح برای توصیف پروژه‌های بلاکچینی به کار می‌رود که با هدف رفع محدودیت‌های اتریوم، به ویژه سرعت پایین و کارمزدهای بالا، پا به بازار گذاشته‌اند. در میان این رقبا، سولانا (Solana) یکی از قدرتمندترین مدعیان است. اما تفاوت سولانا و اتریوم دقیقاً در چیست و کدام یک می‌تواند انتخاب بهتری برای سرمایه‌گذاری یا توسعه باشد؟

در این مقاله جامع از رودیو ما به اعماق این دو غول دنیای قراردادهای هوشمند سفر می‌کنیم، معماری، سرعت، هزینه، امنیت و اکوسیستم آن‌ها را با هم مقایسه کرده و به شما کمک می‌کنیم تا با دیدی باز تصمیم بگیرید که کدام پلتفرم با اهداف شما سازگارتر است.

اتریوم (Ethereum): غول تثبیت‌شده قراردادهای هوشمند

اتریوم که در سال ۲۰۱۵ توسط «ویتالیک بوترین» و تیمش راه‌اندازی شد، چیزی فراتر از یک ارز دیجیتال بود. اتریوم یک پلتفرم غیرمتمرکز جهانی برای اجرای برنامه‌ها (dApps) و قراردادهای هوشمند است. این پلتفرم راه را برای انقلاب‌هایی در دنیای Web 3.0 مثل امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکن‌های غیرمثلی (NFT) هموار کرد.

نقاط قوت اصلی اتریوم

• امنیت و عدم تمرکز: اتریوم با هزاران نود (Node) در سراسر جهان، یکی از امن‌ترین شبکه‌های بلاکچینی محسوب می‌شود. این شبکه سال‌هاست که در حال فعالیت است و در برابر حملات متعددی مقاوم بوده.
• اکوسیستم عظیم و بالغ: بزرگترین جامعه توسعه‌دهندگان، پروژه‌های DeFi، بازارهای NFT و کاربران در دنیای بلاکچین متعلق به اتریوم است. این شبکه‌ی بزرگ یک مزیت رقابتی بسیار بزرگ است.
• نقدینگی بالا: به دلیل حجم بالای معاملات و پذیرش گسترده، اتریوم (ETH) از نقدینگی بسیار بالایی در صرافی‌های مختلف برخوردار است.

چالش اصلی اتریوم

بزرگترین چالش اتریوم، مقیاس‌پذیری است. معماری اولیه آن باعث شده تا در زمان شلوغی شبکه سرعت تراکنش‌ها به شدت کاهش پیدا کنند و کارمزدها (Gas Fee) به شکل سرسام‌آوری افزایش یابند. گرچه با به‌روزرسانی بزرگ «The Merge» و حرکت به سمت مکانیزم اثبات سهام (Proof of Stake) قدم مهمی در جهت بهبود بهره‌وری انرژی برداشته شد، اما مشکل مقیاس‌پذیری همچنان در حال پیگیری است.

سولانا (Solana): رقیب پرسرعت و کم‌هزینه

سولانا در سال ۲۰۲۰ معرفی شد؛ ساخت یک بلاکچین فوق‌سریع و ارزان برای پشتیبانی از برنامه‌های غیرمتمرکز در مقیاس جهانی. سولانا ادعا می‌کند که می‌تواند ده‌ها هزار تراکنش در ثانیه (TPS) را با کارمزدی ناچیز پردازش کند.

نوآوری کلیدی سولانا

راز سرعت بالای سولانا در مکانیزم منحصربه‌فرد آن نهفته است. سولانا از ترکیبی از اثبات سهام (PoS) و یک نوآوری به نام اثبات تاریخچه (Proof of History) استفاده می‌کند. به زبان ساده، PoH مانند یک مُهر زمانی رمزنگاری‌شده عمل می‌کند که به نودهای شبکه اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به برقراری ارتباط مداوم با یکدیگر، بر روی ترتیب زمانی تراکنش‌ها توافق کنند. این روش فرآیند تایید تراکنش‌ها را سرعت می‌بخشد.

نقاط قوت اصلی سولانا

• سرعت بسیار بالا: سولانا با توان پردازش بیش از ۵۰,۰۰۰ تراکنش در ثانیه، یکی از سریع‌ترین بلاکچین‌های موجود است.
• کارمزدهای بسیار پایین: کارمزد هر تراکنش در شبکه سولانا معمولاً کمتر از یک سنت است که آن را برای تراکنش‌های خرد (Microtransactions)، بازی‌های بلاکچینی و NFTها ایده‌آل می‌سازد.
• اکوسیستم در حال رشد: اکوسیستم و انجمن سولانا به سرعت در حال رشد است و پروژه‌های نوآورانه‌ای در زمینه DeFi و NFT بر بستر آن ساخته شده‌اند.

چالش اصلی سولانا

بزرگترین انتقاد به سولانا مربوط به پایداری شبکه و میزان عدم تمرکز آن است. این شبکه در گذشته چندین بار با قطعی‌های کامل مواجه شده که اعتماد برخی از کاربران را خدشه‌دار کرده است. علاوه بر این، تعداد ولیدیتورها (Validators) در شبکه سولانا نسبت به اتریوم بسیار کمتر است و نیازمندی‌های سخت‌افزاری بالا برای اجرای یک نود، نگرانی‌هایی را در مورد تمرکزگرایی (Centralization) ایجاد کرده است.

مقایسه سولانا و اتریوم در عمل

سرعت تراکنش و توان عملیاتی

• اتریوم: قبل از ارتقاهای مقیاس‌پذیری، سرعت اتریوم حدود ۱۵ تا ۳۰ تراکنش در ثانیه (TPS) است.
• سولانا: به طور نظری قادر به پردازش بیش از ۵۰,۰۰۰ تراکنش در ثانیه است و در عمل نیز به راحتی به چند هزار TPS می‌رسد.

کارمزد تراکنش (Gas Fees)

• اتریوم: کارمزدها در شبکه اتریوم متغیر هستند و در زمان اوج شلوغی می‌توانند از چند دلار به چند صد دلار برای یک تراکنش پیچیده برسند.
• سولانا: کارمزدها به طور پایدار بسیار پایین و در حد کسر کوچکی از یک سنت هستند.

مکانیزم اجماع

• اتریوم: از مکانیزم اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کند. در این روش، ولیدیتورها برای تایید تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌های جدید، مقداری از ارز ETH خود را قفل (Stake) می‌کنند.
• سولانا: از یک مدل ترکیبی شامل PoS و نوآوری اثبات تاریخچه (PoH) بهره می‌برد که به عنوان یک ساعت غیرمتمرکز برای شبکه عمل می‌کند.

عدم تمرکز و امنیت

• اتریوم: با بیش از ۸۰۰,۰۰۰ ولیدیتور فعال، شبکه اتریوم بسیار غیرمتمرکز و در نتیجه امن‌تر است. تاریخچه طولانی‌تر آن نیز به معنای مقاومت در برابر حملات بیشتر است.
• سولانا: تعداد ولیدیتورهای آن حدود ۲,۰۰۰ تا ۳,۰۰۰ است. نیازمندی‌های سخت‌افزاری بالا برای اجرای یک نود، مشارکت را محدودتر کرده و نگرانی‌هایی در مورد تمرکز نسبی ایجاد می‌کند. قطعی‌های شبکه نیز سوالاتی را در مورد استحکام آن مطرح کرده است.

اکوسیستم و پذیرش

• اتریوم: به عنوان اولین پلتفرم قرارداد هوشمند، دارای بزرگترین و متنوع‌ترین اکوسیستم است. تقریباً تمام پروژه‌های بزرگ DeFi و مجموعه‌های NFT مشهور، کار خود را از اتریوم آغاز کرده‌اند. جامعه توسعه‌دهندگان آن بی‌رقیب است.
• سولانا: اکوسیستم آن جوان‌تر اما بسیار پویا و در حال رشد است. به ویژه در حوزه‌هایی مانند بازی‌های بلاکچینی (GameFi) و بازارهای NFT کم‌هزینه، جایگاه خوبی برای خود دست و پا کرده است.

جدول مقایسه سریع

ویژگی	اتریوم (Ethereum)	سولانا (Solana)
سرعت (TPS)	۱۵-۳۰	+۵۰,۰۰۰ (نظری)
کارمزد میانگین	متغیر (چند دلار تا ده‌ها دلار)	~
مکانیزم اجماع	PoS	PoS + PoH
عدم تمرکز	بسیار بالا	متوسط تا بالا
امنیت و پایداری	بسیار بالا و اثبات‌شده	خوب، اما با سابقه قطعی شبکه
اکوسیستم	عظیم، بالغ و پیشرو	در حال رشد سریع و پویا
زبان برنامه‌نویسی	Solidity	Rust, C++, C

بالاخره کدام بهتر است: سولانا یا اتریوم؟

پاسخ به این سوال به نیازها و اولویت‌های شما بستگی دارد، پس با توجه به نیازهای خود:

اتریوم را انتخاب کنید اگر…

• امنیت و عدم تمرکز اولویت اصلی شماست، به دنبال سرمایه‌گذاری در یک پلتفرم اثبات‌شده و بالغ با کمترین ریسک هستید.
• یک توسعه‌دهنده هستید و می‌خواهید به بزرگترین جامعه کاربری و بیشترین نقدینگی دسترسی داشته باشید.
• قصد دارید در پروژه‌های معتبر و بزرگ DeFi یا NFTهای با ارزش بالا مشارکت کنید.

سولانا را انتخاب کنید اگر…

• سرعت بالا و کارمزدهای پایین برای شما حیاتی است.
• به دنبال استفاده یا ساخت برنامه‌هایی با حجم تراکنش بالا هستید، مثل بازی‌ها، شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز یا صرافی‌های سریع.
• به عنوان یک کاربر عادی، می‌خواهید بدون نگرانی از هزینه‌های گزاف، با دنیای NFT و DeFi تعامل داشته باشید.

سخن آخر

تفاوت سولانا و اتریوم نمایانگر یک مصالحه (Trade-off) کلاسیک در دنیای بلاکچین است: امنیت و عدم تمرکز در برابر سرعت و مقیاس‌پذیری. اتریوم مانند یک شهر بزرگ و با ثبات است که زیرساخت‌های آن امتحان خود را پس داده‌اند و پرطرفدار است اما ترافیک سنگینی دارد. سولانا مانند یک کلان‌شهر جدید و مدرن است که با بزرگراه‌های وسیع ساخته شده، اما هنوز در حال اثبات پایداری بلندمدت خود است.

آینده احتمالاً فضایی برای هر دو پلتفرم و حتی دیگر رقبا خواهد داشت. اتریوم با راه‌حل‌های لایه دوم به دنبال حل مشکل مقیاس‌پذیری و افزایش سرعت تراکنش‌های خود است و سولانا نیز دائماً در حال بهبود امنیت و پایداری شبکه خود است. انتخاب بین این دو، در نهایت به استراتژی سرمایه‌گذاری و مورد استفاده شما بستگی دارد. نظر شما چیست؟ آیا شما در تیم اتریوم هستید یا سولانا؟ کدام با توجه به روند کاری شما مناسب‌تر است؟